سپهر گاز کاویان تولید کننده و تامین کننده گازهای خالص وترکیبی دارای گواهینامه ISO17025 و آزمایشگاه مرجع اداره استاندارد ایران می باشد.جهت خرید گازهای خالص و ترکیبی تماس بگیرید.02146837072 – 09033158778

گاز اتان (C₂H₆) یکی از مهم‌ترین هیدروکربن‌های گازی در صنایع انرژی، پتروشیمی و تحقیقاتی به شمار می‌رود. این گاز به عنوان یکی از اجزای اصلی گاز طبیعی شناخته شده و پس از متان، بیشترین سهم را در ترکیب گاز طبیعی دارد. اتان به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاص خود کاربردهای گسترده‌ای در تولید محصولات شیمیایی، به‌ویژه اتیلن، دارد و همین موضوع آن را به یک ماده استراتژیک در بازار جهانی انرژی و صنایع وابسته تبدیل کرده است.

از سوی دیگر، خرید، حمل‌ونقل، انبارش و نگهداری این گاز به دلیل خاصیت اشتعال‌پذیری و خطرات بالقوه نیازمند رعایت استانداردها و دستورالعمل‌های ایمنی دقیق است. در این مقاله تلاش می‌کنیم تا همه جنبه‌های مرتبط با گاز اتان، از شناخت و کاربردها تا فرآیند خرید، نگهداری و انبارش ایمن آن را بررسی کنیم.

تعریف و خواص شیمیایی گاز اتان

اتان یک هیدروکربن اشباع‌شده با فرمول شیمیایی C₂H₆ است که در شرایط استاندارد به صورت گازی بی‌رنگ و بی‌بو وجود دارد. این گاز در گروه آلکان‌ها قرار گرفته و دارای دو اتم کربن و شش اتم هیدروژن است. اتان در دمای -۸۸.۶ درجه سانتی‌گراد مایع می‌شود و در دمای -۱۸۳ درجه سانتی‌گراد به حالت جامد در می‌آید. چگالی آن در شرایط استاندارد حدود ۱.۳۵ کیلوگرم بر متر مکعب بوده و از هوا سبک‌تر است. این گاز در فشارهای بالا به‌راحتی مایع‌سازی می‌شود و همین ویژگی امکان ذخیره‌سازی و حمل آن را در سیلندرهای تحت فشار یا تانک‌های مخصوص فراهم می‌سازد.

از نظر واکنش‌پذیری، اتان در دماهای بالا می‌تواند وارد واکنش‌های هالوژناسیون و احتراق شود. شعله سوختن اتان، آبی کم‌رنگ بوده و مقدار زیادی انرژی آزاد می‌کند. همین امر آن را به یک منبع مهم انرژی در سوخت‌ها تبدیل می‌کند.

منابع تولید گاز اتان

گاز اتان عمدتاً از جداسازی و پالایش گاز طبیعی به دست می‌آید. در فرآیند استخراج گاز طبیعی، ترکیبات مختلفی مانند متان، پروپان، بوتان و اتان حضور دارند که از طریق جداسازی کرایوژنیک (Cryogenic Separation) یا روش‌های شیمیایی و فیزیکی جدا می‌شوند. علاوه بر این، در فرآیندهای پالایش نفت خام نیز مقداری اتان تولید می‌شود. کشورهای دارای منابع غنی گاز طبیعی مانند ایالات متحده، قطر، ایران و روسیه از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اتان در جهان هستند.

کاربردهای گاز اتان در صنعت

کاربردهای اتان بسیار گسترده است و بخش عمده‌ای از آن به صنایع پتروشیمی اختصاص دارد:

۱. تولید اتیلن

مهم‌ترین و اصلی‌ترین مصرف گاز اتان، کراکینگ بخار آن برای تولید اتیلن است. اتیلن ماده اولیه بسیاری از محصولات شیمیایی از جمله پلی‌اتیلن، پلی‌وینیل کلراید (PVC)، اتیلن اکسید و اتیلن گلایکول است.

۲. کاربرد در سوخت و انرژی

اتان می‌تواند به عنوان سوخت در برخی نیروگاه‌ها یا در ترکیب با سایر گازهای هیدروکربنی به کار رود. هرچند متان سهم اصلی را در سوخت دارد، اما اتان نیز به دلیل ارزش حرارتی بالای خود اهمیت پیدا کرده است.

۳. تحقیقات علمی و آزمایشگاهی

در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، اتان به عنوان گاز مرجع و در ترکیب با سایر گازها برای کالیبراسیون تجهیزات، مطالعات کروماتوگرافی و آزمایش‌های مختلف علمی استفاده می‌شود.

۴. تولید مخلوط‌های گازی صنعتی

اتان در کنار متان، پروپان و نیتروژن برای تولید مخلوط‌های گازی ویژه صنایع انرژی، پالایشگاه‌ها و تجهیزات آشکارساز گاز به کار می‌رود.

خرید گاز اتان؛ نکات مهم برای انتخاب تامین‌کننده

خرید گاز اتان باید از شرکت‌های معتبر انجام گیرد، زیرا کیفیت و خلوص این گاز تأثیر مستقیمی بر عملکرد تجهیزات و فرآیندهای صنعتی دارد. در هنگام خرید اتان به چند نکته اساسی باید توجه کرد:

خلوص گاز: اتان با گریدهای مختلفی عرضه می‌شود، از جمله گرید صنعتی، گرید آزمایشگاهی و گرید فوق‌خالص. انتخاب خلوص مناسب بسته به نوع مصرف اهمیت بالایی دارد.

استاندارد بودن سیلندرها: سیلندرهایی که گاز اتان در آن‌ها ذخیره و حمل می‌شود باید دارای استاندارد ISO یا DOT باشند و تست هیدرواستاتیک روی آن‌ها انجام شده باشد.

گواهینامه آنالیز: هنگام خرید از تأمین‌کننده معتبر، آنالیز گاز (Certificate of Analysis) همراه با سیلندر ارائه می‌شود تا خریدار از خلوص و کیفیت مطمئن گردد.

ایمنی حمل‌ونقل: تامین‌کننده باید در حمل سیلندرها از ترولی حمل کپسول و تجهیزات ایمنی استفاده کند.

انبارش و نگهداری گاز اتان

انبارش گاز اتان یکی از حساس‌ترین مراحل کار با این گاز است، زیرا اشتعال‌پذیری بالایی دارد و در صورت نشت می‌تواند خطر انفجار ایجاد کند. نکات مهم در انبارش عبارتند از:

دمای نگهداری: سیلندرهای اتان باید در محیطی خنک، خشک و دور از تابش مستقیم خورشید نگهداری شوند.

تهویه مناسب: محل انبار باید دارای تهویه کافی باشد تا در صورت نشت احتمالی، غلظت گاز بالا نرود.

دور از منابع جرقه و حرارت: انبار باید ضدجرقه بوده و هرگونه وسیله برقی یا حرارتی باید ایمن‌سازی شود.

جداسازی از سایر مواد شیمیایی: سیلندرهای اتان باید جدا از مواد اکسیدکننده و گازهای واکنش‌پذیر نگهداری شوند.

چیدمان صحیح سیلندرها: سیلندرها باید به‌صورت ایستاده و با بست ایمنی محکم شوند تا خطر سقوط وجود نداشته باشد.

نکات ایمنی کار با گاز اتان

برای استفاده ایمن از گاز اتان باید نکات ایمنی زیر رعایت شود:

استفاده از تجهیزات ایمنی فردی مانند دستکش، عینک ایمنی و ماسک مناسب.

کنترل نشت با استفاده از دتکتورهای گاز هیدروکربنی.

استفاده از رگلاتورهای استاندارد برای تنظیم فشار خروجی سیلندر.

آموزش کارکنان در مورد خطرات، روش‌های مقابله با نشتی و اقدامات اضطراری.

سیستم اطفاء حریق مناسب در نزدیکی محل انبار.

حمل‌ونقل گاز اتان

حمل سیلندرهای اتان باید با استفاده از خودروهای مجهز به سیستم ایمنی ویژه انجام شود. استفاده از ترولی حمل کپسول در انتقال داخل کارگاه و رعایت استانداردهای ADR (مربوط به حمل مواد خطرناک) ضروری است.

خطرات احتمالی گاز اتان

هرچند اتان سمی محسوب نمی‌شود، اما خطرات فیزیکی و ایمنی آن زیاد است:

انفجار و آتش‌سوزی: اصلی‌ترین خطر مرتبط با اتان است.

خفگی در غلظت بالا: در محیط‌های بسته می‌تواند جایگزین اکسیژن شده و باعث خفگی شود.

فشار بالای سیلندر: در صورت عدم رعایت استاندارد، امکان ترکیدگی سیلندر وجود دارد.

گاز اتان یکی از گازهای هیدروکربنی حیاتی در صنعت پتروشیمی و انرژی است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود، نقش مهمی در تولید اتیلن و سایر مواد شیمیایی ایفا می‌کند. خرید، انبارش و نگهداری این گاز نیازمند توجه ویژه به استانداردها و دستورالعمل‌های ایمنی است. استفاده از تامین‌کنندگان معتبر، سیلندرهای استاندارد، محیط‌های انبار ایمن و رعایت اصول حمل‌ونقل می‌تواند خطرات ناشی از کار با این گاز را به حداقل برساند.